Vaartkom

Leuven

Van brownfield tot stadswijk

Spelers

stad Leuven, AG Stadsontwikkeling Leuven en diverse betrokken administraties (VMM, OE, De Vlaamse Waterweg, …)
VMSW
SHM Dijledal
Ghelamco
Openbaar Entrepot voor de Kunsten
De Hoorn
Virix
Ertzberg
AG Real Estate

Deelprojecten

Brug(gen) over de Vaart (De Vlaamse Waterweg)
Verschillende deelprojecten Vander Elst (Ghelamco)
Aanleg Engels Plein (stad Leuven)
Multifunctioneel parkeergebouw Waterview (Ghelamco)
Fiets- en voetgangersverbinding Wilsele (stad Leuven)
Oostelijke toegang en park Keizersberg (stad Leuven)
De Latten (AGSL, SHM Dijledal)
Openbaar Entrepot voor de Kunsten (OPEK)
De Hoorn (De Hoorn nv)
Sluispark (stad Leuven)
Zandvang (De Vlaamse Waterweg)
SH Burchtstraat (SHM Dijledal)
Wijk Dijledelta (Virix)
SH J.P. Minckelersstraat (SHM Dijledal)
Wijk Tweewaters (Ertzberg en AG Real Estate)
School Stroom (Katholieke scholengemeenschap Leuven)
Oevers van de Vaart (stad Leuven)
SH Artoistoren (SHM Dijledal)
Vaartkom-Zuid (LGV)
Maakleerplek in de Molens van Orshoven (stad Leuven)
Park Tweewaters (stad Leuven)

Omvorming van een industrieel stadsdeel naar een nieuwe multifunctioneel stadsdeel

Bijkomende informatie

Luc Vandael
Gemeentebedrijf AG Stadsontwikkeling

Leuven AGSL
Professor Van Overstraetenplein 1
3000 Leuven
Tel. +32 (0)16 27 26 77
luc.vandael@leuven.be

Projectwebsite

Website project Vaartkom stad Leuven

Tijdslijn en sleutelmomenten

Nog niet beschikbaar

Financiële kengetallen

Nog niet beschikbaar

Projectverloop

1. Initiatiefase

De ontwikkeling van de Vaartkom is een project dat begin de jaren negentig al enkele fases doorliep maar omwille van gewijzigde randvoorwaarden opnieuw opgenomen werd begin eenentwintigste eeuw.
Toenmalig schepen van ruimtelijke ordening Bart Massart nodigde prof. Marcel Smets uit om met zijn ‘projectteam stadsontwerp’ na te denken over de toekomst van de Vaartkom, een historische industriële site die gaandeweg in verval geraakte en verlaten werd.
Het was een van de eerste voorbeelden van zogenaamd ontwerpend onderzoek in Vlaanderen. Dit stedenbouwkundig werk resulteerde in enkele BPA’s die enerzijds de herbestemming mogelijk maakte van industriële bouwblokken ten noorden van de Vaartkom, en anderzijds

de industriële activiteit van Stella Artois verder mogelijk maakte maar ook ruimte creëerde voor KMO’s.
In 2002 groeien nieuwe inzichten. Dankzij nieuwe productieprocessen kan de grote mouterij van Stella Artois verhuizen en ontstaan er nieuwe perspectieven voor de zogenaamde enclave Twee Waters, een gebied gelegen tussen de historische loop van de Dijle en de achttiende-eeuwse vaart. Stella Artois beslist om er haar buitenlandse hoofdzetel te vestigen: architecten Poponcini en Lootens doen ook de eerste voorstellen voor een stedelijke herwaardering van Twee Waters. De brouwer geeft dan opdracht aan het ontwerpteam Johan Van Reeth (later BUUR) om de ontwikkelingsmogelijkheden van haar hele patrimonium aan de Vaartkom te onderzoeken.

2. Onderzoeksfase

Gaandeweg neemt de stad de leiding van het proces over: het gaat hier immers om een gebied met enorme stedelijke potenties. Ze vraagt dan ook aan het ontwerpteam Johan Van Reeth om de hele Vaartkom te onderzoeken. Hierbij blijkt dat sommige enclaves zoals Twee Waters een zeer groot ontwikkelingspotentieel hebben. Elders zijn er beperkende randvoorwaarden zoals het belangrijke industriële erfgoed of de nabijheid van het oude stadsweefsel.

Inmiddels verschijnt er een nieuwe grote speler op het toneel: vastgoedontwikkelaar Ertzberg koopt de enclave Twee Waters en heel wat aanpalende delen in de richting van de binnenstad. Hij geeft opdracht aan eigen ontwerpers (Stephane Beel en Xaveer De Geyter) om de ontwikkelingsmogelijkheden verder te onderzoeken. Naast de ruimtelijke aspecten verkent de ontwikkelaar ook ambitieuze denksporen over woontypologie, stedelijke voorzieningen en energiebeheer.

3. Planuitwerkingsfase

Het is de dienst ruimtelijk planning van de stad Leuven die in al die fases het overzicht probeert te bewaken. Er wordt een RUP opgemaakt dat de verworvenheden van het ontwerpend onderzoek van Buur, Beel en XDGA omzet in verordenende voorschriften. Het neemt ook aansluitende straten mee waar ongetwijfeld de ruimtelijke impact voelbaar zal zijn van de ontwikkeling.
Belangrijk zijn de samenwerkingsovereenkomsten die de stad in 2010 afsluit met verschillende private partners. Met Ertzberg worden afspraken gemaakt over o.a. het openbaar domein en het aandeel sociale huisvesting in Twee Waters, in ruil voor stadseigendommen in de buurt van de ring staat projectontwikkelaar Ghelamco in voor o.a. 330 publieke parkeerplaatsen… Opmerkelijk is ook het aan de samenwerkingsovereenkomst toegevoegde beeldkwaliteitplan dat de stad laat opmaken (AT Osborne en Omgeving) voor een voetgangersbrug naar de Keizersberg. Na de vaststelling van het RUP

wordt de coördinatietaak overgenomen door het autonoom gemeentebedrijf: AGSL staat in voor de algemene projectcoördinatie van de herontwikkeling van de Vaartkom. Dat houdt in: de inhoudelijke afstemming van deelprojecten door interne stadsdiensten, andere publieke partners (VMSW, SHM, De Vlaamse Waterweg, AWV …), bewaken van de globale voortgang van het project, het aantrekken van subsidiestromen naar het projectgebied, het valoriseren van stadseigendommen in het gebied en de opmaak van samenwerkingsovereenkomsten met private en publieke partners.

De stad Leuven liet ook nog een beeldkwaliteitplan opmaken voor het openbaar domein van het hele gebied. Bij deze studie worden de stedelijke groendienst en de dienst van de wegen intensief betrokken: zij zullen in de toekomst immers moeten instaan voor het beheer van het openbaar domein.

4. Uitvoeringsfase

De verschillende delen gaan afzonderlijk in uitvoering. Er is geen ‘minderhinderplan’ opgesteld maar in iedere bouwfase komt de stad tussen om de bouw in goede banen te leiden. In het gebied wonen aanvankelijk weinig mensen, maar naargelang de vordering van de werken zijn er meer inwoners en handelaars betrokken en groeit het belang van een goede bouwplaatsorganisatie.

Binnen de stad is een ‘projectmanagement Vaartkom’ werkzaam dat alle informatie bundelt: de directeur van de technische dienst, de stedenbouwkundig ambtenaar en de projectbeheerder van het AGSL. De verschillende projectontwikkelaars worden op regelmatige basis samengebracht om

hun werkzaamheden af te stemmen en informatie uit te wisselen.
Naast de diverse reclamecampagnes die de projectontwikkelaars voeren, brengt ook de stad informatie uit via diverse kanalen zoals publicaties, tentoonstellingen, infomomenten,... Zo heeft de gebiedsgerichte werking van de stad heeft oude bewoners en voormalige arbeiders samengebracht: de actie resulteert in de publicatie van een boek (‘de Vaartkom weerspiegeld’) en de uitgifte van een dvd. Toekomstige bewoners worden regelmatig uitgenodigd op ‘praatcafés’ waar deze informatie wordt uitgewisseld.

5. Beheersfase

Momenteel wordt nog geen werk gemaakt van het toekomstige beheer maar de nauwe betrokkenheid van de verantwoordelijke stadsdiensten in de opmaak van de plannen voor het openbaar domein garanderen een goede

doorstroming: niet alleen wordt hun ervaring ingebracht in het ontwerpproces, deze werkwijze garandeert ook een goed begrip van het ontwerp bij het latere beheer.

Evaluatie en Reflectie

Nog niet beschikbaar

Publicaties en presentaties

Nog niet beschikbaar