Het strategisch masterplan zoals op deze website gebruikt, heeft een andere betekenis dan de term ‘masterplan’ die in de architectuur- en stedenbouwwereld wordt gebruikt. Het gaat op deze website om een strategisch document met een ruimtelijke onderlegger dat verschillende ruimtelijke aspecten integreert en waar ook studies om technische en financiële haalbaarheid in beeld te brengen, deel van uitmaken.
Het visie- en planvormingsproces om tot een strategisch masterplan te komen, is een divergerend proces gericht op de langere termijn, maar met beslissingen op de korte termijn. In een gunstige context zal het proces uiteindelijk convergeren en leiden tot een strategisch masterplan dat inhoudelijke en programmatische beslissingen bevat over visie, concept, programma en deelprojecten; waarbij rekening wordt gehouden met de globale timing en fasering van deelprojecten, en waarbij afspraken worden gemaakt over financieringsmechanismen, mogelijke bouwheren, uitvoering en beheer.
Belangrijke onderdelen in het proces om tot een strategisch masterplan te komen, zijn:
- Het gebruik van visies en concepten;
- Het gebruik van scenario’s, alternatieven en varianten;
- Ontwerpend onderzoek;
- Uitvoeren van gericht onderzoek.
Gebruik van visies en concepten
Visies zijn een manier om een complexe realiteit als een na te streven kwaliteit te beschrijven, te interpreteren en zin te geven. Ze zijn de gedeelde voorstelling van de toekomst en een manier om perspectief te schetsen.
Concepten zijn de ruimtelijke uitdrukking van een visie. een ruimtelijk planconcept geeft in kernachtige vorm, via woord en ook via beeld, uitdrukking aan de wijze waarop een planactor aankijkt tegen de gewenste ontwikkeling van de ruimtelijke inrichting, alsmede de aard van de interventies die noodzakelijk worden geacht.(bron Zonneveld, Wil, 1991, Conceptvorming in de ruimtelijke planning : encyclopedie van planconcepten. Patronen en processen, diss., unpub)
Het gebruik van visies en concepten als verleidelijke kaders maakt lange termijn planning mogelijk. Ze dienen om mensen die een perspectief nodig hebben, aan te moedigen en te motiveren en doen dat door een beeld te creëren van een mogelijke toekomst.
Gebruik van scenario’s, alternatieven en varianten
Een scenario is een te veronderstellen loop van een gebeurtenis (uit: van Dale, Groot Woordenboek der Nederlandse Taal). Hoewel het zeer
|
moeilijk is om betekenisvolle scenario’s te ontwikkelen en ze in discussies dikwijls worden ervaren als theoretisch, onwezenlijk en niet reëel, vormt het gebruik ervan een goede methode voor divergerend denken en om buiten de traditionele paden te gaan als ze worden gebruikt als hypothesen en mogelijke denksporen.
Alternatieven zijn ruimtelijk materiële, technische, functionele, financiële mogelijkheden binnen een scenario (Van den Broeck, 2011).
Varianten zijn de mogelijkheden binnen scenario’s of alternatieven (Van den Broeck, 2011).
Ontwerpend onderzoek
In de onderzoeksfase is ontwerpend onderzoek te beschouwen als een kernactiviteit in het proces van visievorming. Het is een praktische manier om concrete oplossingen voor te stellen en een goede manier om diverse denksporen bespreekbaar te maken.
Uitvoeren van gericht onderzoek
Gericht onderzoek is een essentieel deel van de onderzoeksfase. De te onderzoeken vragen zijn in de initiatie- en verkenningsfase nauwkeurig beschreven; op basis van onderzoeksvragen die in samenwerking met relevante actoren zijn opgemaakt.
Voorbeelden van onderzoeken die in de onderzoeksfase worden uitgevoerd, zijn een haalbaarheidsonderzoek, marktverkenning, architecturaal- en erfgoedanalyse, bouwkundige analyse, bemalingsstudie en mobiliteitsstudie, ....
Al die onderzoeken resulteren in de onderzoeksfase in een beargumenteerd advies van de onderzoekers en van de verantwoordelijke begeleidingsgroep. Het strategisch masterplan krijgt op basis van het advies verder vorm.
Meer weten
1.
Strategisch plan project Gent - Gentse Kanaalzone
2.
Strategisch plan project Oostende - Stationsomgeving |
