Schipperskwartier

Stadsherwaardering

Spelers
co-productie tussen Sociale zaken van de stad Antwerpen en de Planningscel (maar beide bestaan niet meer binnen de structuur van de stad)

Sinds 2007 wordt er geen gebiedsregie meer gevoerd in het Schipperskwartier. AG VESPA werkt ondertussen wel aan het stadsproject Falconplein Zeemanshuis en de dienst prostitutiebeleid werkt aan veiligheid en gezondheid.
Deelprojecten
Er zijn verschillende deelprojecten van diverse aard en elk met hun eigen spelers. Bijvoorbeeld
  • de “geschiktheidsverklaring raamprostitutiepand” met spelers zoals de dienst prostitutiebeleid, politie, stedenbouwkundige vergunningen, …
  • het bouwblokproject Falconplein-zeemanshuis met AG VESPA, SD Worx, Internationaal zeemanshuis, …


Herwaardering van een prostitutiebuurt

Bijkomende informatie

Lieve Huijskens | Prostitutieambtenaar
Stad Antwerpen
Samen leven | Sociale interventie
tel +32 3 338 51 58 | +32 498 05 77 98
Contactadres: Francis Wellesplein 1                        2018 Antwerpen
Postadres: Grote Markt 1 | 2000 Antwerpen 
lieve.huijskens@stad.antwerpen.be

Annemie Gommers
Projectleider
AG VESPA | Stadsprojecten        
Paradeplein 25
2018 Antwerpen
tel 03 259 21 39
annemie.gommers@antwerpen.be
www.agvespa.be

projectwebsite van de stad (wijk Schippers-kwartier)
Link naar project Falconplein-Zeemanshuis op website van district
Link naar project Falconplein-Zeemanshuis op website van AG VESPA

Tijdslijn en sleutelmomenten

1997: petitie vanuit Schipperkwartier wordt neergelegd bij stadsbestuur
18 maart 1999: goedkeuring beleidsplan prostitutie Antwerpen
2000: start uitvoering beleidsplan
2002: start en oplevering geïntegreerde en gebiedsgerichte toekomstvisie “Het Schipperskwartier, een verleidelijk stukje Antwerpen.”
2003-2007: uitvoering deelprojecten uit de toekomstvisie op basis van jaarlijks actieplan gekoppeld aan o.a. Federaal Grootstedenbeleid
2007: goedkeuring BPA Binnenstad - stadsproject Falconplein-Zeemanshuis
2007-heden: beheer en opvolging binnen reguliere werking
2011-heden: realisatie Falconplein-Zeemanshuis

Financiële kengetallen

Onder deze titel kunnen alle elementen worden meegegeven die informatie geven over enkele financiële aspecten. Elementen die aan bod kunnen komen zijn:
  • EFRO-middelen, stadsvernieuwingsfonds, de eigen investeringen,… .
  • ordegroottes van sleuteldocumenten: masterplan, beeldkwaliteitsplan, uitvoeringsplan,…
  • kostprijs realisatie (deel)opdrachten
  • aandeel publiek/privaat
De realisatie van het prostitutiebeleid en de stadsontwikkeling in het Schipperskwartier is gefinancierd vanuit zeer verschillende bronnen.  Per deelproject werden de nodige middelen gezocht.
De belangrijkste financierders zijn :
  • Federaal Grootstedenbeleid
  • Stad en district Antwerpen
  • Private partijen (gaande van ontwikkelaars tot individuele investeerders en bouwheren)
  • Stadsvernieuwingsfonds

Projectverloop

1. Initiatiefase

Het startte allemaal met een petitie van de bewoners. “Dit is ook een wijk waar mensen wonen, we zijn de criminaliteit en de verkeersoverlast beu. Stadsbestuur, doe iets”. Het stadsbestuur gaf de dienst sociale zaken de opdracht om een beleidsplan prostitutie op te maken. Het plan focust op het wegwerken van de criminele randverschijnselen en overlast van de prostitutiesector en op de
verbetering van de positie van de prostituee, maar stelt ook enkele sterke ruimtelijke elementen voor: de prostitutiewijk beperken tot drie straten. Het bestuur volgt dit plan strikt op. Na enkele jaren is de prostitutie aan banden gelegd en de criminaliteit beheersbaar. Alleen is het schipperskwartier nu een spookstad.

2. Onderzoeksfase

Dankzij de uitvoering van het beleidsplan kan een participatief proces opgestart worden. Dat resulteert in een grondige analyse van de wijk opgenomen in een startnota.

3. Planuitwerkingsfase

De dienst sociale zaken schrijft een vacature uit voor de aanwerving van een stedenbouwkundige. Bedoeling is om de ruimtelijke aspecten van het beleidsplan prostitutie om te zetten in een BPA. Om een wervend toekomstbeeld op te maken neemt de nieuwe stedenbouwkundige contact op met de planningscel.
Er wordt een soortgelijkheid traject uitgetekend als in Spoor Noord. Enerzijds stelt men een discussienota op. Opvattingen van bewoners worden gebundeld in een bewonersnota, en het college keurt uiteindelijk een consensusnota goed. De consensusnota vormt van dan af het kader voor de verdere ontwikkeling van de wijk.

4. Uitvoeringsfase

Dankzij subsidie van het federaal grootstedenbeleid komen er wat middelen ter beschikking. Dat laat toe om een jaarlijks actieplan op te zetten in samenwerking met politie, sociale zaken, stadsontwikkeling, AG VESPA, de woondienst en vele anderen.
De woondienst bv. promoot renovatie en verbetering van de woonkwaliteit gekoppeld aan een verplichte gevelverfraaiing en het ontpitten van het binnengebied.
Een ander voorbeeld is het toerisme: toeristische wandelingen meden voorheen het schipperskwartier. Nu vormt de wijk het eindpunt van de Ruienwandeling.


stadsvernieuwingsproject Falconplein-Zeemanshuis
Samen met SD Worx beschikte de stad over nagenoeg 90% van de eigendommen binnen het projectgebied. In samenwerking met SD Worx ging de stad de uitdaging aan om de invulling van dit bouwblok opnieuw af te stemmen op de rest van de wijk. In het kader van deze samenwerking en rekening houdend met de noden van deze buurt keurde de Vlaamse regering in 2007 het BPA voor het Falconplein-Zeemanshuis goed. Dit plan voorziet woongelegenheid, kantoorruimte, groen en ondergrondse parkeerruimte. Het BPA omvat ook twee multifunctionele gebouwen (het L-blok en het C-blok) in het binnengebied waarmee vier publieke tuinen gecreëerd worden. Ondertussen trok SD Worx een private ontwikkelaar (CIP nv) aan om haar deel van de ontwikkelingen over te nemen.
 
2011 was een schakeljaar voor het ganse projectgebied:
- In mei 2011 werd een uitvoeringsovereenkomst gesloten tussen SD Worx, de stad en AG VESPA met het oog op de concrete planning en realisatie van het volledige projectgebied.
- In september 2011 verkreeg de stad Antwerpen een vergunning voor de afbraak van het Zeemanshuis, dit met het oog op de realisatie van het toekomstige L-blok.

Nadat de gebruikers van het Zeemanshuis een nieuwe locatie hadden gevonden, werd in 2012 gestart met de afbraak van het Zeemanshuis. Conform de stedenbouwkundige vergunning werd het Zeemanshuis intussen volledig afgebroken, inclusief de kelders. De afbraakwerken beperkten zich tot de zone rondom het Zeemanshuis, zodat de bestaande wegverharding en het bestaande groen zoveel mogelijk in dezelfde staat kon blijven. Na de afbraak van het Zeemanshuis en de bijhorende kelders werd de put heraangevuld met aangevoerde grond en afgedekt met een laag teelaarde waarop gras werd ingezaaid. Op die manier kon de site dienst doen als tijdelijk buurtpark voor omwonenden, in afwachting van de verdere ontwikkeling.
 

Binnen de herontwikkeling van het projectgebied realiseerde AG VESPA enkele strategische projecten:
- Realisatie Falconrui 3 en Falconplein 9: beide krotwoningen werden door AG VESPA opgekocht in het kader van het grond- & pandenbeleid. De panden werden afgebroken. Ter hoogte van Falconrui 3 werd een eengezinswoning gerealiseerd en verkocht. Ter hoogte van Falconplein 9 werd een appartementsblokje gerealiseerd met 3 appartementen en een handelsgelijkvloers.
- Realisatie Falconrui 9-15: op deze gronden werd een nieuwbouwproject gerealiseerd met 7 woningen en 2 duplexappartementen. Het gebouw werd tevens voorzien van een ondergrondse parking.
- Aankoop en realisatie van woningen achter Falconpoort: met het oog op de aanleg van binnenhof I en binnen de ambitie van het masterplan om de hofzijde te laten omzomen door volwaardige en kwalitatieve voorgevels, werden de woningen achter Falconpoort eveneens opgekocht door AG VESPA. Hier werden nieuwe kwalitatieve woningen gerealiseerd met een voorgevel gericht naar binnenhof I.
- Ter hoogte van Falconplein 39-42 werden woningen gerealiseerd, alsook een commerciële ruimte.
 
In december 2013 startte CIP nv met de afbraak van de bestaande loodsen op de site waar het C-blok en twee van de vier binnenhoven komen. Het C-blok, residentie 'De Schilden', werd opgeleverd in 2016.
 
In 2013 lanceerde AG VESPA een procedure 'verkoop onder voorwaarden' in functie van de realisatie van het L-blok, alsook de randbebouwing langsheen Falconrui - Generaal Belliardstraat en één van de vier binnenhoven. In 2014 werd deze verkoop toegekend aan het team 'de Bonte Stad', een samenwerking tussen ontwikkelaar CIP en architecten Caruso St John, Rapp + Rapp, Bovenbouw en ONO architectuur.
De vergunning voor de ontwikkeling van het L-blok (residentie 'Falconhoven') werd bekomen in 2016, waarop de realisatie van start is gegaan.

Intussen werkt AG VESPA aan de realisatie van het laatste binnenhof.

5. Beheersfase

Een prostitutieambtenaar doet de dagelijkse opvolging in de wijk. Overige betrokken stadsdiensten komen met veel plezier een handje toesteken als het moet: vuilomhaling, straat vegen…

Evaluatie en Reflectie

In 2007 werd een kwantitatieve impactanalyse gemaakt van de stedelijke impulsen in het Schipperskwartier.  De resultaten werden gebundeld in een evaluatierapport.   
In het kader van de VRP studiedag in het Schipperskwartier werd een analyse gemaakt van de succesfactoren van het project Schipperskwartier.

Publicaties en presentaties

Publicatie naar aanleiding van de 43ste editie van ISOCARP (Eng.) (Kitty Haine, Schipperskwartier, another kind of seduction, 43rd ISOCARP Congress 2006)

Toelichting proces Spoor Noord en Schipperskwartier in de publicatie Inzet, Opzet, Voorzet (De Wever, H., Haine, K. (2006) Uw stadsproject klaar terwijl u (ver)wacht?, in Boudry, L., Coppens, T., Loeckx, A., Patteeuw, V., Schreurs, J., Van den Broeck, J. (eds.), Inzet, opzet, voorzet. Stadsprojecten in Vlaanderen, Garant Uitgevers)

Een rode draad voor het Schipperskwartier (publicatie en DVD) van AG Stadsplanning Antwerpen.


© Copyright 2018 IV Kenniscentrum Vlaamse Steden – Bischoffsheimlaan 1-8 – 1000 Brussel – info@complexestadsprojecten.be | Sitemap