Oostende_Oosteroever

Oostende

stadsvernieuwing vanuit ondernemers en bewoners

Spelers

stad Oostende
AGSO (autonoom gemeentebedrijf stadsvernieuwing Oostende)
diverse lokale partners uit de economie en de samenlevingsopbouw

Deelprojecten

De Oosteroever kwam eerder al onder de aandacht met de ontwikkeling van het Militair Hospitaal, een stadvernieuwingsproject dat bijna voltooid is (zie fiche) en de ontwikkeling aan Vuurtorendok en Visserijdok (Baelskaai) die volop gestart is.

Het verruimde project 'stadslob Oosteroever' heeft drie belangrijke deelprojecten:

'ontwerpend onderzoek Moureaux-laan'
'stadsvernieuwing door co-creatie'
'schakel halve maan'

Stadsvernieuwing vanuit ondernemers en bewoners

Bijkomende informatie

Sara De Greve
AG Stadsvernieuwing Oostende (AGSO)
Gistelsesteenweg 1C
8400 Oostende
Tel +32 (0)59 51 71 73
sara.degreve@agso-oostende.be

http://oosteroever.oostende.be

Tijdslijn en sleutelmomenten

2001: gewestplanwijziging industriegebied > stedelijk ontwikkelingsgebied ter hoogte van Oosteroever

2009: gewRUP Afbakening Regionaalstedelijk Gebied Oostende

2009: PPS overeenkomst AGHO - THV Lange Nelle

2010: gRUP Stedelijke Economische Verweving

2011: PPS overeenkomst AGSO - NV Oosteroever

2011: publicatie brochure beheer en inrichting Oosteroeverduinen

2012: goedkeuring Globaal Masterplan Oosteroever door gemeenteraad

2012: Masterplan GroenLint

2012: eerste bouwvergunningen

2012: gewRUP Afbakening Havengebied Oostende

2013: toekenning Projectsubsidie stedenbeleid

2014: protocol OO2807 goedgekeurd door gemeenteraad (haalbaarheidsstudie Moreauxlaan)

2015: Landschapsbeheerplan Fort Napoleon

2015: bestek procesbegeleiding stadsvernieuwing door cocreatie goedgekeurd door college

2016: studie vaste oeververbinding

2016: start SCAPE: Europees project omtrent klimaatbestendige landschappen

2017: erfpachtovereenkomst met MDK en AMT: volledige Oosteroeverduinen in beheer stad Oostende

2017: lokale actoren krijgen akkoord met OVAM omtrent tijdelijk gebruik pand in eigendom van OVAM (later O.666)

2018: vergunning fase 1 Oosteroeverduinen

2018: finale rapporten Stadsvernieuwing door Cocreatie en Haalbaarheidsstudie Moreauxlaan

Financiële kengetallen

Projectverloop

1. Initiatiefase

Het project ‘Stadslob Oosteroever’ heeft verschillende moeders: een eerder ontwerpend onderzoek over de Oosteroever, diverse stadsvernieuwingsinitiatieven in de Vuurtorenwijk die al jaren aan de gang zijn, en de ontwikkeling van het Groen Lint. Dit samen met de verschillende planningsinitiatieven die dit ondersteunen: herziening van het gewestplan die gemengde woonontwikkeling mogelijk maakte in dit havengebied, RUP Stedelijke Economische Verweving ter ontwikkeling van de economische activiteit langs oa de Moreauxlaan, RUP Afbakening Regionaalstedelijk Gebied Oostende, RUP Afbakening Havengebied Oostende,...

Een conceptsubsidie met een begeleidingstraject vanuit stedenbeleid zorgde voor een door de gemeenteraad gedragen Globaal Masterplan Oosteroever. Dit plan zet de krijtlijnen van de gewenste ontwikkeling vast, maar biedt vanwege de vele onzekerheden ook mogelijkheden voor flexibiliteit, handelingsvrijheid en geleidelijke ontwikkeling. Dit ontwerpend onderzoek legt het fundament onder een vruchtbare strategische planontwikkeling, en onder de effectieve start van een eerste fase.

Het voorwerp van een door stedenbeleid toegekende projectsubsidie vormt de volledige oostzijde van Oostende, gelegen tussen de havenmond, de spuikom, het ‘stadsbos’ en een duinenlandschap. Het stadsvernieuwingsproject stelt tot doel een adequate ruimtelijke samenhang en een effectieve verbinding te leggen tussen de nieuwe Oosteroeverwijk en de oude Vuurtorenwijk. Het gepreciseerde projectvoorstel beaamt niet enkel de nood aan verbinding en samenhang van de twee wijken maar breidt in de omgevingsanalyse deze ruimtelijke kwestie uit naar een aantal uitdagingen op vlak van kansarmoede en sociale uitsluiting, vergrijzing en vergroening, onderwijs,

cultureel aanbod, huisvesting, ecologische duurzaamheid... De jury waardeerde het engagement van de stad Oostende om naar aanleiding van de nieuwe vastgoedontwikkelingen op Oosteroever een proces van co-creatie in de Vuurtorenwijk op te starten. Zo kan niet alleen binnen de Vuurtorenwijk een nieuwe dynamiek worden verwacht, maar wordt meteen ook werk gemaakt van een beter fysiek-ruimtelijke aansluiting van deze achtergestelde wijk bij de nieuwe Oosteroever. Een aanpak die de barrièrewerking van de Moreauxlaan probeert om te zetten in een verbindend vermogen. Korte en langetermijnperspectieven en -initiatieven worden samengebracht in een coherent programma.

De planelementen die door deze projectsubsidie kunnen gerealiseerd worden bevinden zich op verschillende uitvoeringsniveau's:

'ontwerpend onderzoek Moureaux-laan' onderzoeksfase: waarin de rol van de Moreauxlaan en de maatschappelijke, verkeerskundige, economische, landschappelijke... return moet bekeken worden
'stadsvernieuwing door co-creatie' concreet participatietraject: met ondernemers en buurtbewoners van de Vuurtorenwijk. Op voorhand is nog niet geweten wat de concrete output zal zijn aangezien dit van het proces afhangt
'schakel halve maan' uitvoering: het voltooien van Het Groen Lint binnen de Oosteroever

2. Onderzoeksfase

De Vuurtorenwijk werd vanaf de jaren twintig van vorige eeuw door de NV Ostende Phare EXtension ontwikkeld. Daarom wordt de wijk soms nog de OPEX-wijk genoemd. De wijk moest de oude Vuurtorenwijk op de Oosteroever vervangen voor de bouw van het nieuwe Vuurtorendok en Visserijdok. De voorbije jaren werden al verschillende stadsvenieuwingsinitiatieven opgezet. Met dit deelproject wil men een proces van co-creatie generen en de vele kleine buurtondernemingen in relatie brengen met de bewoners.

co-creatie | stadsvernieuwing vanuit ondernemers en bewoners

investeren in 'denken' en ‘doen’ ipv in 'stenen'

De projectsubsidie wordt gebruikt voor het aanstellen van een procesbegeleider. In dit budget zit ook een budget voor communicatie (website, overlegvergaderingen, participatie,…) vervat.
Op 7 december 2015 heeft het College de opdracht voor de cocreatie aan het sonsortium HoGent, kleinVerhaal, De Schakel en Tom Van Mieghem gegund. Op 1 februari 2016 start de opdracht om sociale dynamieken verder te ontwikkelen. Wordt vervolgd!

Dit project is de zoektocht naar een methode om vanuit de wijk (ondernemers in de ruime zin, dus ook geëngageerde bewoners) een dynamiek te ontketenen die de wijk op een hoger niveau kan tillen. We weten al wat we willen (doel + ambitie), maar nog niet hoe = projectopzet
wat heeft de wijk nodig?
welke actoren zijn aanwezig en kunnen een bijdrage leveren?
hoe kunnen de verschillende actoren elkaar versterken?
hoe kunnen we met de middelen die we hebben komen tot een optimaal resultaat
dynamieken ontketenen die elkaar versterken, zodat geen oneindig aantal middelen nodig is
als overheid faciliteren en ondersteunen in plaats van het zelf te doen
gebiedsgerichte krachten samenballen om de energie optimaal te gebruiken (economisch + ecologisch)
Crowdfunding/-sourcing (breder dan geld alleen) uit de wijk? in geld, mentaal, fysiek,...
buurt neemt verantwoordelijkheid voor wat ze willen
vanuit proces: welke doelstellingen hebben we voor de wijk? Hoe kan Moreauxlaan hiertoe bijdragen?

Doelgroep:

bewoners
handelaars, horeca, zelfstandigen
scholen
verenigingen: socio-culturele, sport,…
buurtwerking
...

--> wie zijn hier de key-figures, wie kan vanuit de buurt een trekkersrol opnemen, positieve krachten detecteren

Doel:

wat leeft in de wijk, wat zijn de noden?
interne interactie; externe interactie
link stad, Oosteroever, zee, villawijken
Op een innovatieve manier interactie tussen verschillende doelgroepen genereren
Vuurtorenwijk alert maken voor opportuniteiten van in de wijk, en buiten de wijk
nieuwe permanente bewoners zijn potentiële klanten zelfstandigen Vuurtorenwijk
Wat kan een potentie zijn voor de Oosteroever? Hoe kan de link gemaakt worden?
buurtnetwerk (handelaars, zelfstandigen, buurtbewoners...) activeren
participatie via wijkraden herdenken: testcase Oosteroever om later toe te passen op andere wijken

capacity building: op zoek naar en ervaring opdoen in vernieuwende methodes om een waardevolle dialoog met doelgroepen aan te gaan. Een dialoog die niet bij woorden blijft, maar die resulteert in concrete bottom-up projecten.
hoe creëren we via dit proces een fierheid bij bewoners op hun wijk, stad en hun eigen bijdrage daartoe
uitdagingen
creëren van een veilige en stimulerende omgeving waarbinnen co-creatie een rol kan spelen
welke juridische structuren moeten hiervoor heruitgetekend worden?
welke rol spelen overheid en partij?

De Edouard Moureauxlaan – de zogenaamde Koninklijke Baan – vormt een forse barrière tussen de Vuurtorenwijk enerzijds en het havengebied anderzijds. Met de krimp van de voorhavenactiviteit en vooral van de visserij, ontstonden er nieuwe ontwikkelingsmogelijkheden die vandaag volop opgestart zijn. In het ‘Globaal Masterplan’ van studiebureau Palmbout brachten ze de mogelijke verbindende rol van de Edouard Moureauxlaan onder de aandacht. Straks vormen de nieuwe projecten op de Oosteroever met de bestaande Vuurtorenwijk een stadsdeel met meer dan 10.000 inwoners! De barrière opheffen is dus een cruciale opgave.

Ontwerpend Onderzoek Moreauxlaan

Met dit project hebben we in samenwerking met de Vlaamse Bouwmeester een traject doorlopen voor de studieopdracht 'ontwerpend onderzoek een gedragen ontwikkelingsvisie voor de E. Moreauxlaan'.

Op 28 december 2015 heeft Het College de opdracht voor de opmaak van een visie- en haalbaarheidsnota voor het ontwikkelen van de Dokter Eduard Moreauxlaan en omgeving als stedelijke schakel tussen de Opex/Vuurtorenwijk en de Oosteroever gegund. Er waren vier laureaten die deelnamen aan de onderhandelingsprocedure. De opdracht is toegewezen aan een tijdelijke vereniging AWB / 51N4E.

Ze brengen een integrale en globale benadering, denken op stads- en op regionaal niveau, willen een maatschappelijk gedragen project ontwikkelen en maken een sterke link met de stad. De visie steunt op vier ambities: water, stad, groen en productief weefsel. Ze laten kleine ingrepen rijpen om grote dingen te doen.

Dit project overstijgt het niveau van een infrastructuurproject. We nemen hierbij de tijd om diepgaand onderzoek te doen voor een project met een dermate grote schaal en belang. We gaan met de diverse stakeholders op zoek naar een gedragen strategie voor een dergelijk groot project, niet naar een concreet ontwerpvoorstel. We willen binnen dit onderzoek een mengpaneel van stedelijke opties genereren, en toetsen op haalbaarheid, op een - zo mogelijk - wetenschappelijke manier op minstens volgende vlakken:

ruimtelijk
economisch
sociologisch
technisch
verkeerskundig
Maatschappelijk

Het traject rond de Moreauxlaan wordt opgestart synchroon aan het co-creatie-traject binnen de Vuurtorenwijk. Hierdoor kan de Vuurtorenwijk de doelstellingen mee bepalen en is er ruimte voor initiatief en idee en invulling vanuit de ondernemers en bewoners

De studie zal in zijn algemene benadering ook zinvol zijn voor andere complexe stadsprojecten. De kracht zit in het uitwerken van een methode die onmiddellijk aan de praktijk wordt afgetoetst.

3. Planuitwerkingsfase

Het Groen Lint tot slot verbindt alle randstedelijke gebieden van de stad Oostende. Het lint loopt ook langs de Vuurtorenwijk en de Oosteroever. Het vormt een belangrijke verbinding tussen de Spuitkom, over volkstuintjes op de grens met Bredene, Duin en Zee, de Oosteroeverduinen met hun militair erfgoed, de zeilclub OSCR en de veerboot naar de stad… Een belangrijke ontbrekende schakel vormt de oversteek van de Edouard Moureauxlaan, die als pilootproject bij de haalbaarheidsstudie rond de Moreauxlaan wordt meegenomen.

De projectsubsidie zal helpen om een aantal knelpunten in de realisatie van deze deelprojecten vooruit te helpen. Zo worden de Oosteroeverduinen met hun bestaande inrichtingsplannen opnieuw onder de loep genomen in functie van de beleefbaarheid, historische en landschappelijke waarde ervan, met acties op korte en lange termijn.

4. Uitvoeringsfase

Projectontwikkeling:
Reeds gerealiseerd op 1 januari 2020: gedeelte AGSO: afwerkingsfase 47 wooneenheden (Baelskaai 12), 51 wooneenheden (residentie Victoria) en Baelskaai 8 voor 25 wooneenheden, Oostkaai 11 voor 31 wooneenheden, daarnaast is er een vergunning verleend voor One Fase 1 (59WE) en Fase 2 (19WE). Ensortoren 1: 110WE (vergund, in procedure), Spilliaerttoren (97WE vergund), Fase 09: 36WE vergund, Trinity: 71WE vergund, DOCK: 21WE vergund. Gedeelte AGHO: Baelskaai 20: 367 woonentiteiten afgewerkt, Baelskaai 21: 22 woonentiteiten (afgewerkt) en een vergunning voor Baelskaai 14 (42WE - verkoop gelanceerd), 15 (28WE), toren aan Victorialaan 25 (103WE), Victorialaan 23 (7WE vergunning lopende).

Aansluitend openbaar domein:

Hendrik Baelskaai, Fortstraat en Liefkemoresstraat: 2016

Waterlandschap Victorialaan: werken gestart eind 2019

GroenLint Schakel Halve Maan :
Mansveldstraat: verlichting + pad uitvoering 2015, verdere deel projecten 2016 (ook aantakkingen in de wij zijn meegenomen voor een goede verbinding)

Schakel halve maan:

Oosteroeverduinen: in uitvoering sinds 2018, eind 2019 even stilgelegd omwille van havengeulverbreding (tot +/- okt 2020), nadien worden de werken weer aangevat.

5. Beheersfase

Evaluatie en Reflectie

Publicaties en presentaties

Globaal Masterplan (Palmbout urban landscape)
Presentatie van het project ‘stadslob Oosteroever’.
Kandidatuurstelling projectsubsidie van het project ‘stadslob Oosteroever’.
Open Oproep fiche Moreaulaan